Tuesday, January 8, 2013

အမ်ဳိးသၼီးမ်ား၏ ေနရာ



အမ်ဳိးသၼီးမ်ား၏အဆင့္အတန္း၊ ေနရာ၊ ရပုိင္ခြင့္၊ အခြင့္အေရးႏွင့္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားအေပၚ ထားရွိေသာ သေဘာထားအၿမင္မ်ားမွာ ဘာသာတရား အလုိက္၊ ေဒသအလိုက္၊ ႏုိင္ငံလူမ်ဳိးအလိုက္ မတူညီေပ၊၊ အခ်ဳိ႔ေသာ ဘာသာႏွင့္၊ ႏုိင္ငံလူမ်ဳိးမ်ားတြင္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားကို ေနရာေပးမႈ၊ အေရးေပးမႈ၊ အဆင့္ေပးမႈ အားနည္းသည္ကို ေလ့လာရသည္၊၊ ဆက္ဆံမႈတြင္ပင္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားကို နိမ့္က်စြာဆက္ဆံေလ့ရွိ သည့္ ဘာသာတရားမ်ားစြာကို ေတြ႔ရသည္၊၊



ဟိႏၵဴဘာသာ၊
ခရာစ္ယာန္ဘာသာ၊
ဗုဒၶဘာသာ၊
မူစလင္ဘာသာ၊ အသီးသီးတုိ႔တြင္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားအေပၚ ေနရာေပး၊ အဆင့္သတ္မွတ္ပုံၿခင္း လြန္စြာ ကြာၿခားသည္၊၊ အရွင္၏ ယၡဳစာတမ္းထဲတြင္ အၿခားဘာသာမ်ား၏ အမ်ဳိးသၼီးးမ်ားအေပၚ သေဘာထားအၿမင္ကို အေသးစိတ္မေဖာ္ၿပေတာ့ဘဲ၊ ဗုဒၶဘာသာ၏ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားအေပၚ မည္သုိ႔ မည္ပုံသေဘာထားသည္၊ ေနရာေပးသည္၊ အဆင့္သတ္မွတ္သည္၊ ဆက္ဆံသည္တုိ႔ကိုသာ ပါဠိစာေပ အေထာက္အထားမ်ားၿဖင့္ ေဖာ္ၿပမည္ၿဖစ္ပါ သည္၊၊

ေကာသလမင္းၾကီးသည္ တစ္ေန႔ေသာအခါ ဗုဒၶရွင္ေတာ္အထံသုိ႔ ေရာက္လာခဲ့သည္၊၊ ဗုဒၶႏွင့္ စကားေၿပာေနစဥ္ အမတ္တစ္ဦးေရာက္လာၿပီး၊ ေကာသလရွင္ဘုရင္ကုိ နားနားကပ္၍တီးတုိး ေလ်ာက္တင္လိုက္သည္၊၊ မင္းၾကီးသည္ သတင္းစကားကုိ ၾကားလုိက္ရေသာအခါ မ်က္ႏွာမသာ မယာၿဖစ္သြားသည္၊၊ ဗုဒၶရွင္ေတာ္မွ မင္းၾကီးဘယ္လုိေၾကာင့္ မ်က္ႏွာမသာမယာၿဖစ္သြားရသနည္းဟု ေမးေသာအခါ၊ မိဗုရားေခါင္ၾကီး မလႅိကာ ေဒ၀ီမွ သၼီးမိန္းကေလးဖြားၿမင္ေၾကာင္း သိလုိက္ရေသာေၾကာင့္ စိတ္ႏွလုံးမသယာမယာ ၿဖစ္ရပါသည္ဟု ေလ်ာက္တင္ေလသည္၊၊

မင္းၾကီး အဂၤါ(၄)မ်ဳိးႏွင့္ၿပည့္စုံလ်င္ အမ်ဳိးသၼီးသည္အမ်ဳိးသားႏွင့္တန္းတူ ၿမင့္ၿမတ္သူၿဖစ္သည္ဟု ညႊန္ၿပလိုက္ပါသည္၊၊ ၿမင့္ၿမတ္သည့္ အမ်ဳိးသၼီး တုိ႔၌ရွိသည့္ အဂၤါေလးမ်ဳိးမွာ--
(၁) ပညာတတ္ၿခင္း၊
(၂) ကိုယ္က်င့္တရား ေကာင္းၿခင္း၊
(၃) ႏွစ္ဘက္မိဘကို ရုိေသတတ္ၿခင္း၊
(၄) လင္သားအေပၚ အမ်ဳိးသမီးတာ၀န္ေက်ပြန္ၿခင္း၊ တုိ႔ၿဖစ္သည္၊၊ ဤအဂၤါေလးမ်ဳိးတုိးတက္ေအာင္ ညြန္ၿပသြန္သင္ၿပီး၊ သမီးမိန္းကေလးမ်ားကို ေကာင္းစြာေနရာေပးသင့္သည္ဟု ဗုဒၶရွင္ေတာ္မွ ေကာသ လမင္းၾကီးအား မိန္႔ေတာ္မူပါသည္၊၊

ေဖာ္ၿပသည့္ ဇာတ္လမ္းကိုသုံးသပ္ၾကည့္လ်င္ ဗုဒၶဘာသာ၌ အမ်ဳိးသၼီးအမ်ဳိးသား ခြဲၿခားမႈမရွိ၊ ကိုယ္က်င့္တရားႏွင့္ အသိညာဏ္အေပၚအေၿခခံ၍ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားကို ေကာင္းမြန္စြာဆက္ဆံ၊ ေနရာေပးထားသည္ကို ေလ့လာရရွိႏုိင္သည္၊၊

အၿခားေဟာေၿပာခ်က္ တစ္ေနရာတြင္မူ အႏုစိတ္လြန္းသည့္ ၿပႆနာမ်ားကို အေၿဖရွာရာတြင္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ား၏ အသိညာဏ္ပါးနပ္မႈသည္ အမ်ဳိးသားမ်ားထက္သာလြန္ေၾကာင္း ေဖာ္ၿပထားပါသည္၊၊ ဤေဖာ္ၿပခ်က္မွာ အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔၏ ညာဏ္ပညာထက္ၿမက္မႈကို ထင္ဟပ္ေစပါသည္၊၊
ကိစၥတသီး၊ အေရးၾကီး၍၊
မၿပီးႏုိင္က၊ ၾကံမရေသာ္၊
မိန္းမကိုသာတုိင္ပင္ရာဟု၊
ပညာရွိမ်ား၊ အစဥ္ၾကားလ်က္၊
ထင္ရွားမိန္႔မွာ၊ ဥဒါန္းလာ၏၊၊ (မဃေဒ၀ လကၤာ)

ဗုဒၶကိုယ္တုိင္ ေဟာေၿပာထားသည့္ အၿခားဇာတ္လမ္းတစ္ခုတြင္မူ “ဘုန္းကံမရွိေသာ အမ်ဳိးသားသည္ ဘုန္းကံၾကီးသည့္ အမ်ဳိးသၼီးကို မရရွိႏုိင္ေၾကာင္း”ပါရွိေလသည္၊၊ သုိ႔ဆုိလ်င္ အခ်ဳိ႔အမ်ဳိးသၼီးမ်ားသည္ အမ်ဳိးသားမ်ားထက္ပင္ ဘုန္းကံၾကီးေၾကာင္း ေတြ႔ရမည္ၿဖစ္သည္၊၊

ဟိႏၵဴ-ၿဗဟၼဏ၀ါဒတြင္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားသည္ ေသလြန္သြားၾကသည့္ ေဆြမ်ဳိးမိဘမ်ားအတြက္ ကုသုိလ္ၿပဳ၍ အမွ်ေ၀ခြင့္ကို မရရွိေပ၊ အေၾကာင္းမွာ အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔ေပးေ၀ေသာ အမွ်ကိုေသလြန္ၿပီး သူမ်ားက “သာဓု”မေခၚဆိုႏုိင္ေသာေၾကာင့္ဟု ဆုိသည္၊၊ ဤ၀ါဒကို လက္မခံလုိ၍ ဗုဒၶရွင္ေတာ္မွ “နႏၵနီသုတ္”တြင္ ေသလြန္သူ ေဆြမ်ဳိး၊ မိဘ၊ မိတ္ေဆြမ်ားအတြက္ အမ်ဳိးသားၿဖစ္ေစ၊ အမ်ဳိးသၼီးၿဖစ္ေစ အမွ်ေ၀ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ေသလြန္ၿပီးသူမ်ား သည္လည္း ေပးေ၀သည့္အမွ်ကို ဧကန္ရရွိပါေၾကာင္း သင္ၿပ ထားပါသည္၊၊

ဘာသာေရးက်င့္၀တ္မ်ား၊ ကုသိုလ္လုပ္ငန္းမ်ားကို အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔ကိုယ္တုိင္ၿပဳလုပ္ခြင့္မရေသာ ကမၻာ့ ဘာသာေပါင္း မ်ားစြာရွိပါသည္၊၊ ဗုဒၶဘာသာ တြင္မူ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားသည္ သက္ေတာ္ထင္ရွား ဗုဒၶကုိယ္ ေတာ္တုိင္ကိုပင္လ်င္ ဆြမ္းဆက္ကပ္ခြင့္၊ ရင္းႏွီးစြာေနထုိင္ခြင့္ကို ရရွိပါသည္၊၊ ၀ိသာခါ ေက်ာင္း အမၾကီးႏွင့္ ဗုဒၶရွင္ေတာ္တုိ႔သည္ အမ်ဳိးသၼီးတို႔၏အတြင္းေရးမ်ားကို အခါအားေလ်ာ္စြာ ေဆြးေႏြးေလ့ရွိ ေၾကာင္း “၀ိနယပိဋက”တြင္ ေဖာ္ၿပ ပါသည္၊၊ “နကုလမာတာ+နကုလပိတာ”ဇနီးေမာင္ႏွံတုိ႔သည္ ၿမတ္ စြာဘုရားကို ပထမဆုံးအၾကိမ္ ေတြ႔လ်င္ေတြ႔ၿခင္း ၿမတ္စြာဘုရား ရွင္အား သာမန္ရင္းႏွီးသူမ်ားကုိကဲ့သုိ႔ ဖက္လွဲတကင္း ႏႈတ္ဆက္သမႈ၊ ၿပဳၾကသည္ဟု ေေဖာ္ၿပထားပါ သည္၊၊

ထုိဇနီးေမာင္ႏွံကို ၿမတ္စြာဘုရားရွင္မွ အၿပစ္တစ္စုံတရာ မတင္သည့္အၿပင္ “ဤဇနီးေမာင္ႏွံသည္ ငါဘုရားရွင္ႏွင့္ ရင္းႏွီးသူမ်ားအထဲတြင္ အရင္းႏွီးဆုံးသူမ်ားၿဖစ္သည္ဟု ဧတဒဂ္ဘြဲ႔ထူး”ကိုပင္ ေပးအပ္ေတာ္မူပါသည္၊၊ ဤသာဓကကိုေထာက္ဆ၍ ယေန႔ေခတ္အခါတြင္ တခ်ဳိ႔ေသာ ေစတီ၊ သိမ္၊ ေက်ာင္း၊ ဘုရား မ်ားအေပၚသုိ႔ အမ်ဳိးသမီးမတက္ရ၊ မကုိင္တြယ္ရ၊ မထိရ၊ မတက္ရဆုိေသာအယူအဆမ်ားမွာ ဘုရားရွင္လက္ထက္က မရွိခဲ့ဘဲ၊ ေႏွာင္းေခတ္မ်ားမွ ၿဖစ္ေပၚလာေသာအယူအဆမ်ားသာ ၿဖစ္ႏုိင္ေလသည္၊၊

ေရွးေခတ္ အိႏၵိယအယူအဆ တစ္ခုတြင္လည္း အရြယ္ေရာက္ၿပီး အိမ္ေထာင္မၿပဳေသာ(အပ်ဳိၾကီး) အမ်ဳိးသၼီးမ်ားကို “အမ်ဳိးကုိ ယုတ္နိမ့္ေစသူ”ဟု သေဘာထားသတ္မွတ္ၾကသည္၊၊ မိသားစုတြင္ ကြ်န္တစ္ဦးကဲ့သို႔ ဆက္ဆံသည္ဟု ေလ့လာေတြ႔ရွိရသည္၊၊ ၿမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ မမွန္ကန္သည့္ ဤအယူအဆကို ပယ္လွန္သည့္အေနၿဖင့္ “မဟာ၀စၧေဂါတၱသုတ္”တြင္ အမ်ဳိးသၼီးတစ္ဦးအေနၿဖင့္ အိမ္ေထာင္မၿပဳလိုလ်င္ ေနခြင့္ရွိေၾကာင္း၊ အမ်ဳိးကိုယုတ္ညံ့ေစသူ မၿဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္၊ အပ်ဳိၾကီးဘ၀ ၿဖင့္ေနသၿဖင့္ “ၿဗဟၼစရိယ”ဟုေခၚေသာ ၿမင့္ၿမတ္သည့္အက်င့္ကုိ အိမ္ေထာင္သည္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားထက္ က်င့္ၾကံရန္ လြယ္ကူသူမ်ားၿဖစ္ေၾကာင္း ခ်ီးမႊန္းေတာ္မူပါသည္၊၊

ဤအေထာက္အထားမွာ ဗုဒၶဘာသာ၏ သာမန္အမ်ဳိးသၼီးမ်ားအတြက္တင္မက အိမ္ေထာင္မၿပဳ လိုသည့္အမ်ဳိးသၼီးမ်ား၊ အိမ္ေထာင္က်ၿပီး အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ အိမ္ေထာင္ပ်က္ထားေသာ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားအတြက္ကိုပါ ထည့္သြင္းစဥ္းစား၊ အေလးထားသည္ကို ေလးနက္စြာေတြ႔ရ ပါသည္၊၊ ဤသင္ၾကားခ်က္မ်ားကို ေလ့လာေသာအားၿဖင့္ ဗုဒၶ၀ါဒသည္ ဘာသာေရးသီးသန္႔၀ါဒ သက္သက္ မဟုတ္ဘဲ၊ လူမႈေရးက႑မ်ားကိုလည္း အေလးထားေဟာေၿပာသည့္ ဘာသာ၀ါဒၿဖစ္သည္ကုိ ေတြ႔ရ မည္ၿဖစ္သည္၊၊

မွန္သည္၊၊ အိမ္ေထာင္မၿပဳေသာ အမ်ဳိးသၼီးႏွင့္၊ အိမ္ေထာင္က်ၿပီး ကြာရွင္းထားေသာအမ်ဳိးသၼီးမ်ားသည္ သာသနာေဘာင္သုိ႔၍၀င္၍ ေလာကုတၱရာ တရားမ်ားကိုလည္း လြတ္လပ္စြာက်င့္ခြင့္ရသည္၊ လူသာမန္ဘ၀ၿဖင့္ တရားဘာ၀နာလုိက္စားမည္ဆုိကလည္း လြတ္လပ္စြာလိုက္စားခြင့္ကို အိမ္ေထာင္ရွင္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားထက္ ပို၍လြယ္ကူစြာရသည္မွာ ၿငင္းရန္မရွိေသာလြတ္လပ္မႈ ၿဖစ္ပါသည္၊၊

ထုိ႔ၿပင္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားတြင္ အမ်ဳိးသားမ်ားႏွင့္ တန္းရည္တူအရည္အေသြး (၅)မ်ဳိးရွိေၾကာင္းကို “စိတၱပရိယာဒါယ၀ဂၢ၊ အဂုၤတၱရပါဠိ”တြင္ ညႊန္ၿပထားပါသည္၊၊ အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔၏ အမ်ဳိးသားမ်ားနည္းတူ အရည္အေသြး ငါးမ်ဳိးမွာ--
(၁) အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔၏ အဆင္း၊
(၂) အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔၏ အသံ၊
(၃) အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔၏ အနံ႔၊
(၄) အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔၏ အႏွစ္၊
(၅) အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔၏ အေတြ႔၊ တုိ႔ၿဖစ္ပါသည္၊၊

ေယာက်ာၤးတစ္ဦးသည္ မည္မွ်စြမ္းရည္ၿပည့္၀သည္၊ အင္အားၾကီးသည္ဆုိေစကာမူ အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔၏ အထက္ပါစြမ္းရည္မ်ားေအာက္တြင္ ဆြဲေဆာင္မႈကိုခံၾကရေၾကာင္း၊ က်ရႈံးၾကရေၾကာင္း ဗုဒၶကိုယ္ေတာ္တုိင္ ေဟာေတာ္မူထားပါသည္၊၊ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ႏွင့္၊ ထုိထုိႏုိင္ငံသမုိင္း မ်ားတြင္လည္း အထက္ပါ အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔၏ စြမ္းရည္ေအာက္တြင္ အမ်ားသားေခါင္းေဆာင္မ်ားစြာတုိ႔ ဆြဲေဆာင္မႈခံၾကရ၊ က်ရႈံးၾက ရသည္ကို ေလ့လာေသာအားၿဖင့္ အထင္ေသးအပ္သည့္ စြမ္းရည္မ်ားမဟုတ္သည္ကို သတိခ်ပ္အပ္သည္၊၊ အထက္ေဖာ္ၿပပါစြမ္းရည္ငါးမ်ဳိးမွာ အမ်ဳိးသား မ်ားတြင္လည္း နည္းတူ တည္ရွိပါသည္၊၊

ထုိ႔ၿပင္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားတြင္ အမ်ဳိးသားနည္းတူ တည္ရွိေသာအၿခားစြမ္းရည္ရွစ္မ်ဳိးကိုလည္း ဗုဒၶရွင္ေတာ္သည္ “ဣတၳိဗႏၶနသုတ္”တြင္ ေဟာေတာ္ မူထားပါေသးသည္၊၊ စြမ္းရည္ရွစ္မ်ဳိးမွာ--
(၁) အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔၏ အဆင္း၊
(၂) အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔၏ ၿပဳံးရယ္မႈ၊
(၃) အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔၏ အေၿပာအဆုိ၊
(၄) အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔၏ ေတးသီခ်င္း၊
(၅) အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔၏ မ်က္ရည္၊
(၆) အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔၏ အတြင္းသေဘာထား၊
(၇) အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔၏ ပန္းနံ႔သာပန္ဆင္မႈ၊
(၈) အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔၏ အေတြ႔အထိ၊ တုိ႔ၿဖစ္ၾကသည္၊၊

အထက္တြင္တင္ၿပထားသည့္ စြမ္းရည္ရွစ္မ်ဳိးမွာ အမ်ဳိးသားႏွင့္ အမ်ဳိးသၼီးတြင္ တန္းရည္တူရွိေသာ စြမ္းရည္မ်ားၿဖစ္ပါသည္၊၊ ေဖာ္ၿပထားသည့္ စြမ္းရည္မ်ားမွာ အမ်ဳိးသၼီးႏွင့္ အမ်ဳိးသားတုိ႔၏ သဘာ၀ စြမ္းရည္မ်ားၿဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္၊ အမွန္တကယ္လည္း စြမ္းရည္ၿပည့္ အသုံး၀င္ေသာ စြမ္းရည္မ်ားၿဖစ္ ေၾကာင္း ေလ့လာသိရွိရသည္၊၊

လူ႔အသုိင္းအ၀ုိင္းၾကီးသည္ မိဘမ်ားေၾကာင့္ ေပၚထြန္းလာၿခင္းၿဖစ္သည္၊၊ အမ်ဳိးသားခ်ည္း လူ႔အသုိင္း အ၀န္းၾကီး မၿဖစ္ေပၚႏုိင္သကဲ့သုိ႔၊ အမ်ဳိးသၼီးခ်ည္းလည္း လူေလာကကုိ တည္ေဆာက္ရန္ မၿဖစ္ႏုိင္ေပ၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ အမ်ဳိးသားႏွင့္ အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔မွာ အဆင့္တူအေရးပါေသာ လူသားအရင္းအၿမစ္ ၿဖစ္သည္ဟုဆုိက သင့္ေတာ္သည့္အဆုိၿဖစ္သည္၊၊ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားသည္ အမ်ဳိးသားေလာက္ အေရးပါမႈမရွိ၊ ၿမင့္ၿမတ္မႈမရွိဟု ဆုိလ်င္ ဘက္လိုက္ေသာအဆုိသာ ၿဖစ္ေတာ့သည္၊၊

ဗုဒၶရွင္ေတာ္သည္ “သုၿဗဟၼသုတ္၊ အဂုၤတၱရနိကာယ္”တြင္ မိသားစုတစ္ခုတြင္ မိခင္ႏွင့္ ဖခင္တုိ႔မွာ သား/ သမီးမ်ားအတြက္ တန္းတူအဆင့္ရွိသည္ဟု ေဟာေၿပာထားသည္ကို ေတြ႔ရသည္၊၊ ဤသုတ္ တြင္ “မိသားစုတြင္ မိဘႏွစ္ဦးလုံးကိုပင္ ၿမင့္ၿမတ္သူမ်ားၿဖစ္၍ ေရွးဦးဆရာဟူ၍၄င္း၊ ၿဗဟၼာၾကီးမ်ား ဟူ၍၄င္း၊ သား/ သမီးတုိ႔၏အပူေဇာ္ကို ခံယူထုိက္သူမ်ားဟူ၍၄င္း” အထူးအဆင့္ရွိေနရာမ်ားတြင္ တန္းတူထား၍ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ေဟာၾကား ေတာ္မူထားပါသည္၊၊

မိသားစုတစ္ခုတြင္ အမ်ဳိးသားထမ္းေဆာင္ရေသာတာ၀န္ႏွင့္ အမ်ဳိးသၼီးထမ္းေဆာင္ရေသာ တာ၀န္မ်ားသည္ ေလးနက္မႈအားၿဖင့္ တူညီသည္ကုိ ေတြ႔ရသည္၊၊ အမ်ဳိးသားသည္ စီးပြားရွာရသကဲ့သုိ႔ အမ်ဳိး သၼီး၏ အိမ္တြင္းတာ၀န္မ်ားသည္လည္း ေပါ့ပါးလွသည္မဟုတ္ေပ၊၊ ၀မ္းနည္းဖြယ္ ေကာင္းသည္မွာ အမ်ဳိးသၼီးမ်ား၏ အိမ္တြင္းအလုပ္မ်ားသည္ ေလးနက္သည္မွန္ေသာ္လည္း အမည္တပ္၍ၿပစရာ မရွိၿဖစ္ ေနတတ္ၿခင္း ၿဖစ္သည္၊၊ မည္သို႔ဆုိေစ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားသည္ အိမ္ေထာင္တစ္ခုတြင္ အမ်ဳိးသားနည္းတူ အဆင့္ရွိ၊ အေရးပါေသာသူမ်ား ၿဖစ္ေတာ့သည္၊၊

“ဒုတိယေလာက ၀ိဇယသုတ္၊ အဂၤုတၱရနိကာယ္”တြင္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားမၿဖစ္မေန ထမ္းေဆာင္ေနရသည့္ အိမ္ေထာင္ေရးတာ၀န္ ရွစ္မ်ဳိးကိုေဖာ္ၿပ ထားသည္၊၊ “သိဂၤါေလာက၀ါဒသုတ္”တြင္မူ အမ်ဳိးသမီး၊ အမ်ဳိး သားႏွစ္ဦးလုံးတုိ႔၏ အိမ္ေထာင္ေရးတာ၀န္ငါးမ်ဳိးစီကို ေဖာ္ၿပထားသည္၊၊ အမ်ဳိးသားမ်ားမခံစား ရဘဲ၊ အမ်ဳိးသမီးမ်ားသီးသန္႔ အိမ္ေထာင္ေရးတြင္ ခံစားၾကရေသာဒုကၡငါးမ်ဳိးကို “အာေ၀နိက ဒုကၡသုတ္”တြင္ ေဖာ္ၿပထားပါသည္၊၊

(၁) အိမ္ေထာင္ၿပဳၿပီးေသာ အမ်ဳိးသၼီးသည္ မိဘကိုစြန္႔ခြာ၍ အမ်ဳိးသားအိမ္သုိ႔လုိက္ပါရၿခင္း၊
(၂) လစဥ္ဓမၼတာ ေသြးဆင္းရၿခင္း၊
(၃) ကိုယ္၀န္ေဆာင္ရၿခင္း၊
(၄) သား၊ သၼီးေမြးဖြားရၿခင္း၊
(၅) လင္ေယာက်ာၤးအား ၿပဳစုရၿခင္း၊ တုိ႔ၿဖစ္သည္၊၊

အာေ၀နိက ဒုကၡငါးမ်ဳိးမွာ အမ်ဳိးသၼီးတစ္ေယာက္အတြက္ ဘ၀တစ္သက္တာ ခံစားရေသာအဆုံး မသတ္သည့္ ဆင္းရဲၿခင္းမ်ားၿဖစ္ပါသည္၊၊ အမ်ဳိးသားမ်ားသည္ အာေ၀နိက-ဒုကၡမွအခန္႔သားကင္း လြတ္ခြင့္ရသူမ်ားပင္ ၿဖစ္သည္၊၊ အာေ၀နိက ဒုကၡမည္မွ်အထိ ပင္ပမ္းဆင္းရဲသည္ကို အမ်ဳိးသၼီးမ်ားသာ သိႏုိင္သည္၊၊ သုိ႔ေသာ္ “ကိုယ္၀န္ေဆာင္အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးသည္ တစ္ေန႔ကိုသုႆာန္သုိ႔ မ်က္ေစာင္း သုံးၾကိမ္ထုိးသည္”ဟု ၿမန္မာေရွးရုိးစကားရွိေသာေၾကာင့္ ခန္႔မွန္း၍ကားအမ်ဳိးသားမ်ားပင္ သိရွိႏုိင္ေလသည္၊၊

ဤမွ် ဘ၀တာ၀န္အၾကီးမ်ားကို ထမ္းေဆာင္ေနရေသာ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားကို ဗုဒၶရွင္ေတာ္မွ အမ်ဳိးသားမ်ားႏွင့္ အခြင့္အေရးတန္းတူ ေပးသနား ေတာ္မူသည္မွာ လြန္စြာတရားမွ်တသည္ဟု ဆုိရပါမည္၊၊ သုိ႔ေသာ္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားအတြက္ ၀မ္းနဲဖြယ္အေၾကာင္းတစ္ရပ္မွာ မည္သို႔ပင္ဗုဒၶရွင္ေတာ္မွ ေနရာေပး ေစကာမူ ေယဘုယ် အမ်ဳိးသၼီးတုိ႔၏ လူမႈအသုိင္းအ၀န္း အံ၀င္ခြင္က်မၿဖစ္မႈ၊ ခႏၶာေဗဒဆုိင္ရာ မသင့္ေတာ္မႈအခ်ဳိ႔ေၾကာင့္ အမ်ဳိးသားနည္းတူအဆင့္တစ္ခုကို အပီအၿပင္ရရွိရန္ကား ၿဖစ္ႏုိင္ေၿခမရွိေသာ အက်ဳိးတစ္ရပ္ပင္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊

သဘာ၀အားၿဖင့္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားသည္ အမ်ဳိးသားမ်ားထက္ အလွအပကုိ ပို၍ခံစားတတ္သူ၊ မိမိအလွ အပကိုလည္း ၿပတတ္သူမ်ားၿဖစ္ပါသည္၊၊ သို႔ပါလ်က္ မိမိအလွအပကိုလည္း ၿပခြင့္မရ၊ သူတစ္းပါး အလွအပကိုလည္း လြတ္လပ္စြာခံစားခြင့္မရေသာ၊ တစ္ကိုယ္လုံးၿခဳံထားရသည့္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားလည္း ယေန႔ေခတ္တုိင္ ရွိေနပါေသးသည္၊၊

ဗုဒၶဘာသာတြင္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားအတြက္ အၿမင့္ဆုံးအဆင့္တစ္ခုကို ဗုဒၶရွင္ေတာ္ကိုယ္တုိင္ ေပးေတာ္မူခဲ့ပါသည္၊၊ ထုိအခြင့္အေရးမွာ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားသည္ အမ်ဳိးသားမ်ားကဲ့သုိ႔ သာသနာေဘာင္တြင္ ရဟန္း ၿပဳခြင့္ရႏုိင္ပါသည္၊၊ ဗုဒၶဘာသာ၏ ပန္းတုိင္ၿဖစ္သည့္ စ်ာန္၊ မဂ္၊ ဖုိလ္ႏွင့္၊ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာကိုလည္း အမ်ဳိးသၼီးမ်ား ရရွိစံစားႏုိင္ပါသည္၊၊ ၿမတ္စြာဘုရားရွင္၏ ခြင့္ၿပဳခ်က္ၿဖင့္ သာသနာေဘာင္တြင္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားသည္ “ဘိကၡဳနီ”ဟူေသာအမည္ၿဖင့္ ရဟန္းၿပဳၾကၿပီး၊ ရဟႏၱာမၾကီးမ်ားၿဖစ္သြားၾကသည့္ အမ်ဳိးသၼီးေပါင္းမ်ားစြာပင္ ဘုရားရွင္လက္ထက္ေတာ္က ရွိခဲ့ပါသည္၊၊

သီရိလကၤာႏုိင္ငံႏွင့္ အၿခားေထရာ၀ါဒဗုဒၶဘာသာႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ယေန႔တုိင္ “ဘိကၡဳနီသာသနာ” တည္ရွိ ေနပါေသးသည္၊၊ ၿမန္မာႏုိင္ငံတြင္မူ ဘိကၡဳနီသာသနာ ကြယ္ေပ်ာက္ခဲ့ၿပီး၊ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားသည္ သာသနာေတာ္တြင္ “သီလရွင္”အမည္ၿဖင့္ သာ က်န္ရွိေနပါေတာ့သည္၊၊ မည္သို႔ဆုိေစ အမည္နာမ သည္ အေရးၾကီးလွသည္ မဟုတ္ပါ၊ အက်င့္ သိကၡာမ်ားကို က်င့္သုံးမႈသည္သာ ပဓာနၿဖစ္ပါသည္၊၊

ၿမတ္စြာဘုရားရွင္လက္ထက္ေတာ္က အမ်ဳိးသားမ်ားသည္ အမ်ဳိးသၼီးရဟန္း ဘိကၡဳနီမ်ားကို အထင္ ေသးၾကပါသည္၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ ၿမတ္စြာဘုရားရွင္မွ ရဟႏၱာၿဖစ္ၿပီးေသာ “မဟာပဇာပတိ ေဂါတမီဘိကၡဳနီ” အား ရဟန္းအမ်ဳိးသၼီးမ်ားကို အထင္ေသးၾကသည့္သူမ်ားအတြက္ တန္ခုိးအမ်ဳိးမ်ဳိးကို ၿပေစပါသည္၊၊ ‘ေဂါတမီ ဘိကၡဳနီ’သည္ ေကာင္းကင္သုိ႔စ်ာန္အဘိညာဥ္ၿဖင့္တက္၍ ေရ-မီး-အစုံအစုံ တန္ခုိးအမ်ဳိးမ်ဳိးကို ဖန္ဆင္းၿပပါသည္၊၊ ထုိအခါၾကမွသာ အမ်ဳိးသားမ်ားသည္ အမ်ဳိးသၼီးရဟန္းမ်ားကို ရွိခုိး၊ ဦးခ်ရုိေသ လာခဲ့ၾကပါသည္၊၊

တင္ၿပခဲ့ၿပီး အထက္ပါ သာဓက၊ ယုတၱိ၊ သဘာ၀မ်ားကိုေထာက္ဆ၍ ေလ့လာသုံးသပ္လ်င္ ဗုဒၶဘာ သာသည္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားကို အေလးထား ဆက္ဆံေသာ ဘာသာတစ္ခုၿဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားပါသည္၊၊ ထုိ႔အၿပင္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားအတြက္ အခြင့္အေရး၊ အဆင့္၊ ေနရာအေကာင္းဆုံးေပးေသာ ဘာသာတစ္ ခုၿဖစ္သည္မွာလည္း လက္ေတြ႔ပင္ၿဖစ္ပါသည္၊၊ မိမိရသည္အခြင့္အေရးကို အေကာင္းဆုံးအသုံးခ်ရန္ သည္ကား အမ်ဳိးသၼီးမ်ား၏ တာ၀န္သာ ၿဖစ္ပါသည္၊၊

ယေန႔ေခတ္အခါတြင္မူ အမ်ဳိးသၼီး၊ အမ်ဳိးသားခြဲၿခားမႈသည္ မရွိသေလာက္ပေပ်ာက္ခဲ့ၿပီ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ ႏုိင္ငံအမ်ားတြင္ အမ်ဳိးသၼီးေခါင္းေဆာင္ မ်ားေပၚထြက္လ်က္ရွိၿပီး၊ ပညာေရးနယ္ပယ္၊ စီးပြားေရးနယ္ ပယ္၊ လူမႈေရးနယ္ပယ္၊ က်န္းမာေရးနယ္ပယ္၊ ႏုိင္ငံေရးနယ္ပယ္အသီးသီးတြင္ အမ်ဳိးသၼီးမ်ားသည္ အမ်ဳိးသားနည္းတူ စြမ္းရည္ၿပၾကလ်က္၊ အခြင့္အေရးတန္းတူရရွိေနၾကၿပီ ၿဖစ္ပါသည္၊၊ အမ်ဳိးသၼီး မ်ားအေနၿဖင့္ သည့္ထက္ပို၍ တုိးတက္ေအာင္ ၾကဳိးစားႏုိင္ၾကမည္ဆုိလ်င္ ပို၍ဘ၀မ်က္ႏွာပန္းလွ ၾကမည္ ၿဖစ္ပါသည္၊၊
ကမ ၻာ့ပညာရွင္တုိ႔ မ်က္လံုးထဲက ဗုဒၶဘာသာ


ဗုဒၶဘာသာသည္ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း ၂၆၀၀ ခန္႔ကပင္ လူသားထုကို အသိဥာဏ္အလင္းရရိွေစခဲ့ၿပီး အေႏွာင္အဖြဲ႔ႏွင့္ ဥပါဒါန္ အစြဲမ်ားမွ လြန္ေၿမာက္ေစသည့္ သိပၸံနည္းက် ဘာသာတရားၿဖစ္သည္။ ဘာသာေရးအမ်ားစုမွာ တည္ေထာင္သူ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ မ်ား ကို ၎တို႔၏ ေနာက္လိုက္မ်ားကသာ ခ်ီးက်ဴးဂုဏ္ၿပဳၾကေသာ္လည္း ဗုဒၶကိုမူ ယေန႔တတ္သိပညာရွင္တိုင္းက မည္သည့္ဘာသာ၀င္ မဆို ၎တို႔၏ မူလခံယူထားေသာ ဘာသာကိုပင္ အေလးမမူေတာ့ဘဲ ဂုဏ္ၿပဳခ်ီးက်ဴးၾကေပသည္။


ဘာသာတရားရိွသူမ်ားသာမက ေလာကကိုအေလးထားသည့္ လြတ္လပ္ေသာ ေတြးေခၚရွင္ဆိုသူမ်ားကပက္ ခ်ီးက်ဴးဂုဏ္ၿပဳ ၾကေပသည္။ သမိုင္းေၾကာင္းအၿမင္အရ ဘာသာေရးလြတ္လပ္မႈသာမက လူသားတို႔၏ သက္ရွင္ထင္ရွားေသာ ဆရာဟူ၍ တစ္စံုတစ္ေယာက္ မွ် မရိွခဲ့ဖူးေခ်။ ဘာသာေရးကို ဗုဒၶမေပၚမီက အခ်ိဳ႕ေသာ ဂိုဏ္းဂဏမ်ားကသာလွ်င္ အပိုင္စီးထားၾကသည္။ ဗုဒၶသည္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတြင္ လူတိုင္းအတြက္ အပိုင္းအၿခားမဲ့ တံခါးဖြင့္လွစ္ထားသည့္ သမုိင္း၀င္ ဆရာတစ္ဆူၿဖစ္သည္။


ဗုဒၶသည္ တပည့္သာ၀ကတို႔အား ငုတ္လွ်ိဳးေနေသာ လူ႔စြမ္းအားမ်ားကို ေလ့က်က္တိုးပြားေစခဲ့သည္။ သီအုိရီမ်ား ယံုၾကည္ခ်က္ သက္သက္ႏွင့္ ရိုးရာအေလ့အက်င့္ၿဖင့္သာ မဟုတ္ဘဲ ကိုယ္ပိုင္အေတြ႔အၾကံဳၿဖင့္ ေဟာေဖာ္ခဲ့သည့္ ထာ၀ရခ်မ္းသာ ကို ေတြ႔ရိွရန္ အသိမဲ့သတၱ၀ါတစ္ဦးအား အေစခံသဖြယ္ သေဘာမထားဘဲ စိတ္စြမ္းအားႏွင့္အသိဥာဏ္ကို အေကာင္းဆံုး အသံုးခ်ႏိုင္ရန္ ၿပသခဲ့သည္။ ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမမ်ားသည္ ဘာသာေရး အမွတ္တံဆိပ္ ခတ္ႏွိပ္ရန္မလိုဘဲ မည္သူမဆို ေလ့က်င့္ႏိုင္သည္။


ေအာက္တြင္ ယေန႔ေခတ္သစ္ကမ ၻာမွ တတ္သိပညာရွင္မ်ားအၿဖစ္ အသိအမွတ္ၿပဳထားသည့္ ထင္ရွားေသာ ေတြးေခၚ ပညာရွင္မ်ား၊ သမုိင္းပညာရွင္မ်ား၊ စာေပပညာရွင္မ်ား၊ သိပၸံပညာရွင္မ်ား၊ စာေရးဆရာမ်ား၊ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ အဆို အမိန္႔ မ်ားကို စုစည္းေဖာ္ၿပထားသည္။ သူတို႔အဆိုအရ ဗုဒၶဘာသာသည္ လက္ေတြ႔အက်ဆံုးႏွင့္ ေၾကာင္းက်ိဳးအညီညႊတ္ဆံုးေသာ ဘာသာ တရား ၿဖစ္သည္။ တိက်ခိုင္မာသည့္ အသိပညာကို ၿဖစ္ေပၚေစႏိုင္သည္။ ေလ်ာ္ကန္စြာ က်င့္ၾကံအားထုတ္ပါက ပိုမိုေကာင္းမြန္သည့္ ၀န္ေဆာင္မႈကို အမွန္တကယ္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေပမည္။


ဤစာစုမ်ားကို ထုတ္ေဖာ္ၿပသၿခင္းသည္ ဗုဒၶဘာသာ၏ သာလြန္ၿမင့္ၿမတ္မႈကို ၿပလုိရင္းမဟုတ္ဘဲ ပညာရွင္အသီးသီး၏ အဂတိကင္းေသာ အၿမင္မ်ားကို ဆင္ၿခင္သံုးသပ္ႏိုင္ရန္ ၿဖစ္သည္။



ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမ
----------------------
ဗုဒၶတြင္ အားလံုးေသာ ေဟာေၿပာခ်က္မ်ား၊ တရားေသ အယူ၀ါဒမ်ားထက္ ပိုမုိၿမင့္ၿမတ္သည့္အရာ တစ္ခုရိွၿပီးၿဖစ္သည္။ ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမေတာ္သည္ လူသားထုအတြက္ တစ္သက္တာလံုး ရင္ကိုေအးၿမေစသည္။ လူမႈဒုကၡ သုကၡ အရႈပ္အေထြးမ်ားအတြက္ ဗုဒၶ၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဒသနာေတာ္သည္ အတိက္ကထက္ ယေန႔တြင္ ပို၍လိုအပ္ေပသည္။
( Nehru)



တည္ၾကည္မႈႏွင့္ ေမတၱာႏွလံုးသား
---------------------------------
ဗုဒၶႏွင့္ပတ္သက္၍ အထင္ရွားဆံုးအရာကား တည္ၾကည္သည့္ သမာဓိ၊ ပညာ၊ ေႏြးေထြးေသာ ေမတၱာ၊ နက္နဲေသာ ကရုဏာ တို႔၏ ထူးကဲေသာ ေပါင္းစပ္မႈပင္ ၿဖစ္သည္။ ဗုဒၶတစ္ဦးတည္းသာ လူ႔သဘာ၀ ေကာင္းဆိုးသိစိတ္ကို ကိုယ္စားၿပဳသၿဖင့္ ယေန႔ကမ ၻာသည္ ဗုဒၶဆီသို႔ ပို၍ ပို၍ပင္ ဦးလွည့္လာေလၿပီ။
(Moni Bagghee)



ဗုဒၶသည္ အၿပစ္ ( sin ) ကို မေဟာပါ
-----------------------------
စိတ္တည္ၾကည္မႈႏွင့္ သတၱ၀ါအားလံုးအေပၚ ၿမတ္ႏိုးမႈကို ဗုဒၶႏွစ္သက္ေတာ္မူသည္။ ဗုဒၶသည္ အၿပစ္ဟူေသာ sin ကို မေဟာ ပါ။ အသိဥာဏ္ကင္းမဲ့မႈႏွင့္ ေတြေ၀ မုိက္မဲမႈတို႔ကိုသာ ေဟာၾကားၿပီး ယင္းတို႔ကို အသိပညာ၊ ကရုဏာတို႔ၿဖင့္ ကုစားႏိုင္ေၾကာင္းကို သာ ေဟာၾကားေတာ္မူသည္။
(Dr. S Radhakisnan)



လူသားတစ္ရပ္လံုးအတြက္ ဗုဒၶ
----------------------------
ဗုဒၶကို ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားသာ ပိုင္ဆုိင္သည္မဟုတ္ပါ။ လူသားထုတစ္ရပ္လံုး ပိုင္ဆုိင္သည္။ ဗုဒၶ၏ ေဒသနာေတာ္သည္ လူတိုင္းႏွင့္သက္ဆိုင္သည္။ ဗုဒၶပြင့္ေတာ္မူၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွ ေပၚေပါက္လာသည့္ ဘာသာတရားတိုင္းသည္ ဗုဒၶထံမွ ေကာင္းမြန္သည့္ စိတ္ကူးစိတ္သန္းမ်ားကို ေခ်းငွားရယူထားၾကသည္။
(A Muslim Scholar)



လူ႔ႏွလံုးသားကို ႏိုးၾကားေစၿခင္း
-------------------------------
ဘာသာတရားတို႔၏ မိခင္ အေတြးအၿမင္ၾကြယ္၀သည့္ အေရွ႕တုိင္းႏိုင္ငံမ်ားသည္ စင္စစ္ လိႈ႕၀ွက္ဖံုးကြယ္တတ္ေသာ္လည္း ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ပတ္သတ္၍မူ ကြ်ႏ္ုပ္တို႔အား မွန္ကန္စြာဖြင့္ဆိုမႈ ေပးပါသည္။ အေၾကာင္းမွ ကြ်ႏ္ုပ္တို႔အား လူ႔သဘာ၀၏အတြင္းပိုင္းတြင္ တည္ရိွေနသည့္ ကိုယ္က်င့္တရားအလွႏွင့္ ၿဖဴစင္မႈ ( ၀ိသုဒိၶ )ကို သိရိွေစေသာေၾကာင့္ ၿဖစ္သည္။ ၎တို႔ကို ရွင္သန္သည့္ ဂုဏ္အသေရ အၿဖစ္ ႏိုးၾကားလာေစရန္ လူ႔ႏွလံုးသားတြင္ ကိန္း၀ပ္ေနသည့္ အရာမွတစ္ပါး အၿခားေသာ တန္းခုိးေတာ္ ( ဖန္ဆင္းရွင္ ) မလိုအပ္ေၾကာင္း သိရိွေစသည္။
(Charles T. Gorham)



ဗုဒၶဘာသာကို သာလြန္သည့္အရာမရိွ
------------------------------------
ဗုဒၶဘာသာ၀င္ဟုပင္ဆိုဆို၊ မဟုတ္ဟုပင္ေၿပာေၿပာ ကြ်ႏ္ုပ္သည္ ကမ ၻာ့ကိုးကြယ္မႈဆိုင္ရာ ဘာသာေရးစနစ္အသီးသီး ကို ေလ့လာ ဆန္းစစ္ဖူးပါ၏။ ဗုဒၶ၏ အရိယမဂၢင္ ၈ ပါးႏွင့္ သစၥာ ၄ ပါး တရားထက္ ထူးကဲသာလြန္သည့္ လွပစြာ ၿခံဳငံုမိေသာအရာကို မည္သည့္ဘာသာတြင္မွ် မေတြ႔ရိွရေခ်။ ကြ်ႏ္ုပ္အေနၿဖင့္ ထိုလမ္းစဥ္အတုိင္း မိမိ၏ဘ၀ကို ၿပဳၿပင္ေနထုိင္ရသည္ကို ေက်နပ္မိပါသည္။
(Prof. Rhys Davids)



ဗုဒၶ၀ါဒသည္ စိတ္ကူးယဥ္ေလာကသုိ႔ ဦးမတည္ပါ
----------------------------------------------
ဗုဒၶ၀ါဒသည္ ေလာကႏွင့္ဘ၀၏ တကယ္ပကတိအၿဖစ္မွန္ကိုသာ ဆင္ၿခင္သံုးသပ္ရကား သဘာ၀ဓမၼအတိုင္း ရႈၿမင္ေသာ ၀ါဒဟု ဆိုရေပမည္။ ၎၀ါဒသည္ အေၾကာင္းအရာ ဟူသမွ်ကို ယထာဘူတက်ေအာင္ ေလ့လာသံုးသပ္သည္။ ဗုဒၶ၀ါဒသည္ စိတ္ကူးယဥ္ေလာက၌ ေမ့ေလ်ာ့ေပ်ာ္ပါးေနေစရန္ ေမွာက္မွားေသာ ႏွစ္သိမ့္မႈကိုလည္း မေပး၊ အၿပစ္မ်ား အႏ ၱရာယ္မ်ားကို ေတြးေတာ၍ စိုးရိမ္ေသာကေရာက္ေနေအာင္ ေခ်ာက္လွန္႔ ႏွိပ္စက္မႈလည္း မၿပဳ၊ မိမိ၏ ပကတိ အစစ္အမွန္ကို အတိအက် ယထာဘူတက်က် ေၿပာၿပ၍ လံုး၀လြတ္လပ္ေရး တည္ၿငိမ္ေရးႏွင့္ ခ်မ္းေၿမ့ေပ်ာ္ရႊင္ေရးကို ရရိွႏိုင္ရန္ လမ္းညႊန္ၿပသေပးေပသည္။
(Ven. Dr. W. Rahala)



စၾက၀႒ာဘာသာတရား
-------------------------
အနာဂတ္ဘာသာေရးသည္ စၾက၀႒ာတစ္ခုလံုးႏွင့္ဆိုင္သည့္ ဘာသာတရား ၿဖစ္လာလိမ့္မည္။ ပုဂိၢဳလ္ေရးဆိုင္ရာ ဘုရားတစ္ဆူထက္ သာလြန္ၿမင့္ၿမတ္ၿပီး အယူ၀ါဒမ်ား၊ ဘုရားသခင္၏သဘာ၀ႏွင့္ ဘာသာယံုၾကည္မႈ အေၿခခံမ်ားကို ေရွာင္ရွားလိမ့္မည္။ သဘာ၀ႏွင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အဓိပၸါယ္ၿပည့္၀သည့္ ေပါင္းစပ္မႈအၿဖစ္ ထြက္ေပၚလာသည့္ ဘာသာေရးအသိဥာဏ္ကို အေၿခခံလိမ့္မည္။
(Albert Einstein)



ဗုဒၶဘာသာတြင္ ဟန္ေဆာင္မႈမရိွ
------------------------------------
အသိပညာအလင္းကို လြတ္ေၿမာက္မႈ၏ အႏွစ္သာရအၿဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေပးၿခင္းသည္ ဗုဒၶဘာသာ၏ ဂုဏ္က်က္သေရ ၿဖစ္သည္။ ဗုဒၶဘာသာတြင္ သီလႏွင့္ပညာကို တစ္ခုစီခြဲၿခား၍ မရေပ။ ၿမင့္မားေသာဘ၀အေၿခခံကို သီလကၿပဳၿပင္ေပးလွ်င္ အသိပညာက ဘ၀ကိုၿပီးၿပည့္စံုေစသည္။ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ကို ၿပည့္ၿပည့္၀၀နားမလည္ဘဲ လုိအပ္သည့္ ၀ိပႆနာပညာကို မပိုင္ဆုိင္ခဲ့လွ်င္ မည္သူ႔ကိုမွ် အမွန္တကယ္ စာရိတၱၿပည့္၀သူဟု မဆိုႏိုင္ေပ။ ယင္းႏွင့္ပတ္သတ္၍ ဗုဒၶဘာသာသည္ အၿခားဘာသာအားလံုးႏွင့္ ကြဲၿပားသည္။ ဘုရားတစ္ဆူ တည္းသာရိွ၏ဟု ယူဆၾကေသာ ဘာသာတရားအားလံုးပင္ တစ္စံုတစ္ရာေသာ ဟန္ေဆာင္မႈၿဖင့္ အစၿပဳၾကေပသည္။ ယင္းဟန္ေဆာင္မႈမ်ားကို အသိပညာတိုးတက္မႈက ဆန္႔က်င္မိသည့္အခါ ၀မ္းနည္းမႈ(ေသာက) ၿဖစ္ရေပေတာ့သည္။ သို႔ရာတြင္ ဗုဒၶဘာသာ သည္ ဟန္ေဆာင္မႈၿဖင့္ အစမပ်ိဳးပါ။ ေက်ာက္ေတာင္အလား ခိုင္မာသည့္ အေၾကာင္းအရာေပၚတြင္ ရပ္တည္ပါသည္။
(Prof. Lakhsmi Narasu)



အသက္ရွင္ေနထိုင္ေရးအစီအမံ
-------------------------------
ဗုဒၶဘာသာဟူသည္ ဘ၀မွအၿမင့္မားဆံုးအက်ိဳးကိုရယူရန္ အၿမင့္မားဆံုးလမ္းစဥ္ၿဖင့္ အသက္ရွင္ေနထိုင္ေရးအတြက္ အစီအမံ တစ္ခုပင္ၿဖစ္သည္။ အသိပညာ စိုးမုိးရာ အေၿမာ္အၿမင္ၾကီးသည့္ ဘာသာတစ္ခု ၿဖစ္သည္။ ဗုဒၶသည္ ဘာသာေၿပာင္းသူမ်ားကို အႏိုင္ယူရန္ တရားေဟာၿခင္းမဟုတ္ဘဲ တပည့္သာ၀ကတို႔ကို အသိဥာဏ္အလင္း ရရိွေစရန္ တရားေဟာၿခင္း ၿဖစ္သည္။
(A Western Writer)



လာလွည့္ ရႈလည့္
----------------
ဗုဒၶဘာသာသည္ သိၿခင္း ၿမင္ၿခင္းသာလွ်င္ ပဓာနၿဖစ္၍ ယံုၾကည္ၿခင္းမွာ အရာမဟုတ္ပါေပ။ ဗုဒၶ၏ ေဒသနာမ်ားတြင္ “ဧဟိ ပႆိေကာ” ဟုပါရိွရာ “လာ၍ရႈလွည့္ပါ” ဟူ၍ ဖိတ္ေခၚေလသည္။ “လာ၍ ယံုၾကည္လက္ခံပါ” ဟု မဆိုေပ။
(Ven. Dr.W. Rahula)



ႏိုင္လုိမင္းထက္ ဘာသာေၿပာင္းေစၿခင္းမရိွ
--------------------------------------
စိတ္မပါသည့္ ပရိသတ္အေပၚ ႏိုင္လုိမင္းထက္ ေတြးေခၚယံုၾကည္ေစၿခင္းၿဖင့္ လည္းေကာင္း၊ တစ္စံုတစ္ရာဖိအားေပးမႈ ( သို႔မဟုတ္ ) ေၿမွာက္ပင့္ၿခင္း၊ လိမ္လည္လွည့္ဖ်ားၿခင္း၊ ေခ်ာ့ေမာ့ေၿမွာက္စားၿခင္းဟူေသာ ဖိအားေပးမႈတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကို အားထုတ္ၿခင္းၿဖင့္ လည္းေကာင္း၊ တစ္စံုတစ္ေယာက္၏ ကိုယ္ပိုင္အၿမင္ အစြဲအလန္းကို အႏိုင္ယူၿခင္းၿဖင့္ လည္းေကာင္း ဘာသာ၀င္ေစၿခင္းသည္ စဥ္းငယ္မွ် ဗုဒၶဘာသာ လမ္းစဥ္မဟုတ္ပါ။ ဗုဒၶဘာသာ သာသနာၿပဳမ်ားသည္ ဘာသာေရးေစ်းကြက္တြင္ ဘာသာေၿပာင္းသူမ်ားအတြက္ မည္သည့္ အခါမွ် ၿပိဳင္ဆုိင္မႈမၿပဳေပ။ ဘာသာ၀င္တိုးပြားရန္ ေစ်းကြက္မလုေပ။
(Dr.G.P.Malalasekara)



အေသာကမင္းထံမွ နမူနာ
----------------------
ဗုဒၶဘာသာဘက္သို႔ဦးလွည့္လုိက္ပါ။ အေသာကမင္းတရားသည္ ၿမင့္ၿမတ္သည့္ သီလကို ေဟာေၿပာသည္သာမက အၿခားေသာ ယံုၾကည္ကုိးကြယ္မႈမ်ား၏ ေခတ္သစ္အဓိပတိမ်ားကို အရွက္ရေစေလာက္ေအာင္ မင္းအာဏာကို အသံုးၿပဳ ခဲ့ေၾကာင္း ေလ့လာဖတ္ရႈရေပလိမ့္မည္။
(Geoffrey Mortimer)



ၾကီးမားေသာေအာင္ၿမင္မႈရရိွလုိက္သူ
-------------------------------------
ပါဠိမွအဂၤ ိလိပ္ဘာသာၿပန္ဆိုေရးလုပ္ငန္းကို စတင္လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ ပထမဆံုးပညာရွင္မ်ားတြင္ ပါ၀င္သည့္ တစ္ဦးေသာ သူမွာ နာမည္ေက်ာ္ ခရစၥယာန္ ဓမၼ ဆရာၾကီးတစ္ဦး၏ သားပင္ၿဖစ္သည္။ သူ၏ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ဗုဒၶဘာသာထက္ သူ၏ဘာသာက ပိုမုိ ၿမင့္ၿမတ္ေၾကာင္း သက္ေသထူရန္ၿဖစ္သည္။ သူ႔ရည္မွန္းခ်က္ အထမေၿမာက္ခဲ့ေသာ္လည္း ေမွ်ာ္လင့္ထားသည္ထက္ ၾကီးမားေသာ . ေအာင္ၿမင္မႈ ကို ရရိွလိုက္သည္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တစ္ဦး ၿဖစ္လာရၿခင္းပင္ ၿဖစ္၏။

ဤလုပ္ငန္းကို တာ၀န္ယူ ေဆာင္ရြက္ရန္ တြန္းအားေပး ခဲ့သည့္ အခြင့္သင့္မႈကို ဘယ္ေသာအခါမွ မေမ့သင့္ေပ။ ယင္းဘာသာၿပန္ဆိုမႈ လုပ္ငန္းၿဖင့္ အေနာက္ႏိုင္ငံသား . ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ တို႔အား အဖိုး အနဂၣထိုက္တန္ေသာ ဓမၼအက်ိဳးကို ရရိွေစခဲ့ေလသည္။ ထုိပညာရွင္၏အမည္မွာ Dr.Phys Davids ၿဖစ္သည္။
(Ven.A. Mahinda)



ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ေခတ္သစ္သိပၸံပညာ
---------------------------------
ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ေခတ္သစ္သိပၸံပညာသည္ အသိပညာဆိုင္ရာ အလြန္နီးကပ္ဆက္စပ္စြာ တည္ရိွေနေၾကာင္း မၾကာမၾကာ ဆုိခဲ့ၿပီး ထပ္ခါတလဲလဲ ေၿပာဆိုပါဦးမည္။
Sir Edwin Arnold




ဗုဒၶဘာသာသည္ သိပၸံပညာႏွင့္ဖက္ၿပိဳင္
အကယ္၍ ေခတ္သစ္သိပၸံပညာလုိအပ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ဖက္ၿပိဳင္သည့္ ဘာသာေရးတစ္ခု ရိွခဲ့သည္ဆိုလွ်င္ ၎သည္ ဗုဒၶဘာသာပင္ ၿဖစ္ေပလိမ့္မည္။
(Albert Einstein)



အေၾကာင္းႏွင့္အက်ိဳး
-------------------
ဗုဒၶ၏ေဟာညႊန္ခ်က္မ်ားအရ ေလာကကိုၿပဳၿပင္စီရင္သည္ မဟုတ္ပါ။ ဆုလာဘ္ေပးၿခင္း ၿပစ္ဒဏ္ခတ္ၿခင္းတုိ႔အစား အေၾကာင္းအက်ိဳးသတ္မွတ္ခ်က္အားၿဖင့္ အလိုအေလ်ာက္ၿပဳလုပ္ေၿပာဆိုၾကသည့္ ကံအားေလ်ာ္စြာသာလွ်င္ ၿဖစ္ရေၾကာင္း ဗုဒၶ၀ါဒီတို႔က ယံုၾကည္လက္ခံၾကသည္။
(A writer)



နိဗၺာန္
----------
ဗုဒၶသည္ ပုဂိၢဳလ္ေရးကိုးကြယ္မႈဆိုင္ရာ ဘုရားသခင္ ( သုိ႔မဟုတ္ ) နတ္ဘုရားမ်ား၏ ကူညီမႈ ၿမဴတစိမွ်မပါဘဲ လူတိုင္း ကိုယ္တိုင္ ရယူႏိုင္သည့္ လြတ္ေၿမာက္ေရးကို ကမ ၻာ့သမိုင္းတြင္ အဦးဆံုးထုတ္ေဖာ္ေၾကၿငာခဲ့သည္။
ကိုယ့္ကိုကိုယ္ယံုၾကည္ကိုးစားေရး၊ စိတ္ထားၿဖဴစင္ေရး၊ ယဥ္ေက်းပ်ဴငွာေရး၊ အသိပညာပြင့္လင္းေရး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ အမ်ားအေပၚ ေမတၱာထားရိွေရးတုိ႔ကို ဗုဒၶက အေလးအနက္ အခါခါ ဩ၀ါဒေပးခဲ့သည္။
ဘ၀တြင္ အသိပညာမပါဘဲ ၀ိပႆနာပညာကို မရရိွႏိုင္ရကား ပညာ၏မလြဲမေသြလုိအပ္မႈကိုလည္း တိုက္တြန္းဆံုးမေတာ္မူခဲ့သည္။
(Prof. Eliot)



လႊမ္းမုိးသည့္၀ါဒ
-----------------
ဗုဒၶ၀ါဒသည္ တစ္စံုတစ္ေယာက္ေသာ ဖန္ဆင္းရွင္ တန္ခုိးရွင္ မရိွဟု သိေသာစနစ္၊ လူ႔အတၱကို ၿငင္းဆိုေသာစနစ္၊ ထာ၀ရ တည္ၿမဲသည္ဆိုသည့္ ယံုၾကည္မႈကို အမွားတစ္ရပ္အၿဖစ္ သတ္မွတ္သည့္စနစ္၊ ၀တ္ၿပဳကိုးကြယ္မႈ ယဇ္ပူေဇာ္မႈတို႔ၿဖင့္ တစ္စံုတစ္ရာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈရိွသည္ဟူေသာ အယူကို ၿငင္းပယ္ေသာစနစ္၊ ဘ၀လြတ္ေၿမာက္မႈအတြက္ ကိုယ္ပိုင္အားထုတ္ရန္မွတစ္ပါး အၿခား ဘာမွ်မရိွေၾကာင္း အစဥ္တစိုက္ ေစာင့္ၾကည့္ေနသည့္ စနစ္၊ ဗုဒၶဘာသာ၏ ပင္ကိုၿဖဴစင္မႈၿဖင့္ အမိန္႔သစၥာခံရန္ ဘာတာ၀န္မွ် မရိွေၾကာင္း သိရိွ၍ ကယ္တင္ရွင္၏ အကူအညီကို မည္သည့္အခါမွ် မရွာေဖြသည့္ စနစ္ၿဖစ္သည္။ မည္သုိ႔ေသာ ဥပါဒါန္အစြဲမ်ား ေရာယွက္ ရႈပ္ေထြးေနေစကာမူ ယေန႔တုိင္ လူသားထုအစိတ္အပိုင္းၾကီးကို လႊမ္းမုိးႏိုင္သည့္ ဘာသာ၀ါဒၿဖစ္ေနဆဲပင္ ၿဖစ္သည္။
(T.H.Huxley)



အၿပစ္ ( sin ) ႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔ အယူအဆ
------------------------------------------------
ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားအေနၿဖင့္ အၿပစ္ ( sin ) ႏွင့္ပတ္သတ္သည့္အယူအဆမွာ အၿခားေသာဘာသာ၀င္တုိ႔၏ အယူအဆႏွင့္ ကြဲၿပားသည္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔အဖို႔ ( sin ) ဟူသည္ ေတြေ၀မုိက္မဲမႈ ( ေမာဟ ) သာၿဖစ္သည္။ ယုတ္မာသူ ဟူသည္ အသိဥာဏ္ကင္းမဲ့သူ ၿဖစ္သည္။ သူသည္ ၿပစ္ဒဏ္ေပးရန္၊ ၿပစ္တင္ရံႈ႕ခ်ရန္လိုအပ္သူ မဟုတ္ဘဲ လမ္းညႊန္မႈမ်ားမ်ားေပးရန္သာ လိုအပ္သူၿဖစ္သည္။



သူ႔ကို တစ္စံုတစ္ေယာက္ေသာ ဖန္ဆင္းရွင္ ( သို႔ ) ဘုရားသခင္၏ ပညတ္ခ်က္မ်ားကို က်ဴးလြန္ေဖာက္ဖ်က္သူအၿဖစ္ သေဘာမထားေပ။ ဘုရားသခင္၏ သနားၾကင္နာမႈႏွင့္ ခြင့္လႊတ္မႈကုိ ေတာင္းပန္ရယူသူအၿဖစ္လည္း မယူဆေခ်။ ၿပစ္မႈက်ဴးလြန္သူအတြက္ မိတ္သဂၤဟ မ်ားအေနၿဖင့္ လူေနမႈ စနစ္အတိုင္း ဆင္ၿခင္တိုင္းထြာတတ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးရန္သာ လုိသည္။ ၿပစ္မႈ က်ဴးလြန္သူသည္ ဘုရားသခင္ ထံ ေတာင္းပန္ အသနားခံရန္ ဆုေတာင္း၀တ္ၿပဳ ၾကိဳးစားမႈ တို႔ၿဖင့္ အကုသိုလ္အက်ိဳးမွ လြတ္ေၿမာက္ႏိုင္သည္ဟု ဗုဒၶ၀ါဒီတို႔က မယံုၾကည္ေပ။
(John Walters)



နတ္ဘုရားမ်ားလည္း လြတ္ေၿမာက္မႈကို လိုလားၾက
-----------------------------------------------
ဗုဒၶသည္ သက္ရိွသတၱ၀ါမ်ားကို မညွင္းဆဲရန္ နတ္ဘုရားမ်ားအထံ၀ယ္ ဆုေတာင္းပတၱနာၿပဳၿခင္း၊ ဘုန္းေတာ္ဘြဲ႔မ်ား ရြတ္ဆိုၿခင္း၊ ယဇ္ပူေဇာ္ၿခင္းမ်ားကို မၿပဳလုပ္ရန္ လူ႔သမုိင္းတြင္ အဦးဆံုးအၿပစ္ၿပ၍ ဆံုးမပဲ့ၿပင္ခဲ့သည္။ နတ္ဘုရားမ်ား ကိုယ္တိုင္လည္း ေၾကာက္မက္ဖြယ္ေကာင္းေလာက္ေအာင္ပင္ ဘ၀လြတ္ေၿမာက္ေရး လုိအပ္လ်က္ရိွေၾကာင္း ၿမတ္စြာဘုရားက သူ၏ေဒသနာေတာ္မ်ား၌ ထုတ္ေဖာ္ေၾကာ္ၿငာခဲ့သည္။
(Prof.Phys Davids)




အၿခားဘာသာ၀ါဒမ်ားကို ေလးစားပါ
-------------------------------------
မိမိကိုးကြယ္သည့္ ဘာသာကိုသာ ခ်ီးၿမွင့္ေၿမွာက္စား၍ အၿခားဘာသာမ်ားကို ဖိႏွိပ္ရႈတ္ခ်ၿခင္းကို မၿပဳလုပ္ရံုသာ မဟုတ္ေသး ။ ဤအေၾကာင္း ထုိအေၾကာင္းမ်ား ေၾကာင့္ အၿခားဘာသာ၀င္မ်ားကို ေလးစားခ်ီးၿမွင့္ၾကရေပမည္။ ဤသို႔ၿပဳလုပ္ၿခင္းၿဖင့္ မိမိ၏ဘာသာကို ၾကီးပြားတိုးတက္ေစၿပီးလွ်င္ အၿခားဘာသာတို႔အားလည္း ကူညီေထာက္ပံ့ ေပသည္။ မိမိကုိးကြယ္သည့္ ဘာသာကိုသာ ခ်ီးၿမွင့္ေၿမွာက္စား ၍ အၿခားဘာသာကို ဖိႏွိပ္သူမ်ားသည္ မိမိဘာသာကိုၾကည္ညိဳစိတ္ၿဖင့္ “ငါ့ဘာသာ ဂုဏ္သိမ္ထြန္းေတာက္ေစရမည္” ဟု ေတြးေတာယူဆ ၿပီး ၿပဳလုပ္ၾကၿခင္း အမွန္ၿဖစ္ေပသည္။ သို႔ရာတြင္ ဤကဲ့သုိ႔ၿပဳမူေဆာင္ရြက္ၿခင္းေၾကာင့္ ၎၏ ဘာသာကို ပိုမိုေလးနက္စြာ အက်ိဳးယုတ္ ပ်က္ၿပားေစသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သာယာညီညြတ္ၿခင္းသည္ မြန္ၿမတ္ေပသည္။ လူအေပါင္းတို႔ မွတ္သား လိုက္နာၾကေလ။
(အေသာက မင္းတရား)

ဗဟုသုတ

ဗုဒၶဘာသာအေပၚ ကမၻာေက်ာ္လူပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ အေတြး အျမင္ ႏွင့္ မွတ္ခ်က္မ်ား (၁)

(၁) ဗုဒၶဘာသာဟာ လူသားတုိင္း အတြက္ျဖစ္ေပမယ့္။
လူသားအားလုံးက ဗုဒၶဘာသာမျဖစ္ခဲ့ၾကဘူးတဲ့။

(အုိင္စတုိင္းလ္ - Albert Einstein)
(၂) ဗုဒၶသည္ ဘာသာေျပာင္းသူမ်ားကို အႏိုင္ယူရန္ တရားေဟာျခင္းမဟုတ္ဘဲ၊ တပည့္သာဝကတို႕ကို အသိညဏ္အလင္းရရွိေစရန္ တရားေဟာျခင္းျဖစ္သည္။ (စာေရးဆရာတစ္ဦး)
(၃) ဗုဒၶႏွင့္ သာမန္လူသားတစ္ဦး၏ ကြဲျပားခ်က္မွာ လူေကာင္းႏွင့္ အ႐ူးကြဲျပားသကဲ့သို႕ပင္ ျဖစ္သည္။ (စာေရးဆရာတစ္ဦး)
(၄) အကယ္၍ ေခတ္သစ္သိပၸံပညာလိုအပ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ဖက္ျပိဳင္သည့္ ဘာသာေရးတစ္ခု ရွိခဲ့သည္ဆိုလွ်င္ လက္၎သည္ ဗုဒၶဘာသာ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။  (အုိင္စတုိင္းလ္ - Albert Einstein)
(၅) သတ္ပစ္လိုက္
ခႏၶာကိုယ္ကို သတ္ပစ္ျခင္းသည္ အက်ိဳးမရွိပါ၊ ခႏၶာကိုယ္က အျပစ္က်ဴးလြန္ျခင္းကိစၥမွာ တာဝန္မရွိပါ၊ မသိမိုက္မဲစိတ္ကသာ အျပစ္ကို က်ဳးလြန္၍ တာဝန္ရွိသူျဖစ္တယ္၊ မသိမိုက္မဲမႈလ်င္ လူသတ္သမားအစစ္ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါ့ေၾကာင့္ မသိမိုက္မဲမႈကိုသာ သတ္ပစ္ရမယ္၊ ၾကိဳးေပးရမယ္၊ ဘယ္လိုသတ္ျဖတ္ၾကိဳးေပးရမလဲ?
လူသတ္သမားကို သစၥာ ပညာ ဗုဒၶေဒသနာတရား ေဟာၾကားျပီး မိုက္မဲမႈ မသိမႈကို ပယ္သတ္ျပစ္ႏိုင္တယ္။  (မဟတၱမဂႏၵီ - Ghandi)
(၆) အနာဂါတ္ဘာသာတရားက သဘာဝေလာကဓာတ္တခြင္လုံးအတြက္ အေၿဖေပးစြမ္းနုိင္ေသာ အယူဝါဒတစ္ရပ္သာၿဖစ္ရလိမ့္မည္။ အႏွီးဘာသာသည္ ပုဂၢလအဓိဌာန္အယူအဆၿဖင့္  ဖန္တီးတီထြင္ထားေသာ ဖန္ဆင္ရွင္တရားႏွင့္ မသက္ဆုိင္ေစသင့္။ တစ္ယူသန္အစြဲအလမ္းမ်ားႏွင့္  ယင္တုိ႕မွ ေပါက္ဖြားခဲ့ေသာ အကဴိးအေၾကာင္းဆက္ပညာကုိလည္း  ေက်ာ္လႊားလြန္ေၿမာက္  ရလိမ့္မည္။              ထုိဘာသာတရားသည္ သာဘာဝေလာကဓာတ္(ရုပ္တရား)ႏွင့္တကြ နာမ္တရာမ်ားကုိ လႊမ္းၿခဳံ၍ ဒိဌဓမၼၿဖင့္ အဓိပၸါယ္ၿပည့္ဝေသာ ေပါင္းစည္းညီညြတ္မႈကုိ ေဖာ္ေဆာင္နုိင္စြမ္းရွိရေပလိမ့္မည္။ ဗုဒၶဘာသာသည္ ထုိအရည္အခ်င္းမ်ားႏွင့္ ၿပည့္စုံသည္ကုိ ေတြ႕ရ၏။ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ သိပၸံပညာ၏ လုိအပ္ခ်က္မ်ားကုိ  ၿဖည့္ဆည္းေပးနုိင္စြမ္ေသာဘာသာတရားတစ္ခုရွိသည္ဆုိပါလ်င္ ထုိဘာသာတရားက ဗုဒၶဘာသာၿဖစ္လိမ့္မည္။  (အုိင္စတုိင္းလ္ - Albert Einstein)


(၇) ကမၻာေပၚတြင္ မည္သည့္ဘာသာသည္ ၾကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္ေသာ ဘာသာျဖစ္သည္ဆိုျခင္းကို မေျပာလွ်င္မျဖစ္ေျပာပါဟု သင္ကကြၽႏု္ုပ္အား တိုက္တြန္းခဲ့ေသာ္ ကြၽႏု္ုပ္စိတ္ပါလက္ပါစာနာေထာက္ထားေသာအားျဖင့္ "ဗုဒၶဘာသာသည္ ၾကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္ေသာ ဘာသာျဖစ္သည္" ဟု မဆိုင္းမတြ အေျဖေပးရမည္ျဖစ္ပါသည္။ (ရာဘင္ျဒာနတ္တဂိုးလ္ - Rabindranath Tagroe)


(၈) ဗုဒၶ၏ၾကီးမားေသာ အႏွစ္နာခံမႈ၊ စြန္႕လြတ္မႈႏွင့္ ဘဝ၏သန္႕ရွင္းစင္ၾကယ္မႈတို႕ျဖင္ ဟိႏၵဴဝါဒအေပၚတြင္ မပ်က္ျပယ္ႏိုင္သည့္ အမွတ္တံဆိပ္တစ္ခုကို ထားရစ္ခဲ့ျပီး ဟိႏၵဴဝါဒသည္ ထိုျမတ္ေသာဆရာအား အနႏၲေက်းဇူးေႂကြးမ်ား ေပးဆပ္ရန္ ရွိေနေပသည္။ (မဟတၱမဂႏၵီ - Ghandi)
(၉) အကယ္၍ ျပႆနာတစ္ခုခုေျဖရွင္းဖြယ္ရာရွိခဲ့လွ်င္ ဗုဒၶေဟာၾကားခဲ့သည့္ လမ္းစဥ္ျဖင့္ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ဒီမိုကေရစီက်က် စဥ္းစားဆင္ျခင္ရေပသည္။ (ေန႐ူး - Nehru)
(၁၀) ဗုဒၶ၏ အဆုံးအမမ်ားသည္ ဟိႏၵဴဝါဒတြင္ တစ္စိတ္တစ္ေဒသအားျဖင့္ ပါဝင္အက်ဳံးဝင္ေနသည္ဟု ကြၽႏု္ုပ္ဆင္ျခင္ယူဆမိပါသည္။ အိႏၵိယႏိုင္ငံရွိ  ဟိႏၵဴဝါဒအေပၚ ေဂါတမဗုဒၶ က မည္ကဲ့သို႕ ၾကီးမားစြာ ေျပာင္းလဲေစခဲ့သည္ကို မည္သို႕မွ် ျပန္လည္စူးစမ္းရွာေဖြရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ေခ်။ (မဟတၱမဂႏၵီ - Ghandi)
(၁၁) သန္႕ရွင္းေသာ နည္းနာနိႆယႏွင့္ ျမင့္ျမတ္ေသာသင္ၾကားမႈမ်ားမွာ တစ္စုံတစ္ရာေသာ အယူဝါဒၾကီး တစ္ခုကမွ် အလြမ္းသင့္ေအာင္ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္သျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာမွ ကူးယူၾကရေပသည္။ (အိပ္ခ်္ဂ်ီဝဲလ္ - H.G. Wells - ျဗိတိသွ်သမိုင္းပညာရွင္)
(၁၂) ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ --- အရွင္ဘုရားေဟာၾကားတဲ့ ေဒသနာမွာရွိတဲ့ တျခားအရာေတြထက္ အေၾကာင္းအရာ တစ္ခုအတြက္ႏွင့္ပဲ တပည့္ေတာ္ အရွင္ဘုရားရဲ့ တရားေဒသနာေတာ္ကို ေလးစားျမတ္ႏိုးလွပါသည္။ အဲဒီအေၾကာင္းအရာဟာ ဘာလဲဆိုရင္ တရားေဒသနာမွာ ပါတဲ့ အရာဝတၳဳအားလုံးဟာ ျပတ္သားေနျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕အလိုလိုပင္ ထင္ရွားေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ (ဟာမန္ဟက္စ္ - ၁၈၈၇ - ၁၉၆၂ )
(၁၃) ျပစ္မူက်ဴးလြန္သူသည္ ဘုရားသခင္ထံ ေတာင္းပန္အသနားခံရန္ ဆုေတာင္းဝတ္ျပဳၾကိဳးစားမူတို႕ျဖင့္ အကုသိုလ္ဆိုးက်ိဳးမွ လြတ္ေျမာက္ႏိုင္သည္ဟု ဗုဒၶဝါဒီတို႕က မယုံၾကည္ေခ်။ (ဂြၽန္ေဝါလ္တားစ္ - John Walters)
(၁၄) စိတ္ခ်မ္းတာေစတာက
ကြၽႏု္ုပ္တို႕ တေတြသည္ ရုပ္ဝတၳဳႂကြယ္ဝမူ ဝိုင္းဝိုင္းလည္ေနသည့္ ၾကားတြင္ စိတ္ဓာတ္ေရးရာအားျဖင့္ ခြၽတ္ျခဳံက်ေနၾကရပါသည္။ ရုပ္ဝတၳဳႂကြယ္ဝေသာ္လည္း စိတ္ခ်မ္းသာမူ ကင္းေသာ အေျခအေနတြင္ စိတ္၏ခ်မ္းသာမူ အမွန္တကယ္ရရန္အတြက္ ဗုဒၶ၏က်င့္စဥ္ကိုက်င့္ၾကံအားထုတ္ၾကည့္ဖို႕သင့္လွပါသည္။ ဗုဒၶက်င့္စဥ္သည္ စိတ္ခ်မ္းသာမူကို အမွန္တကယ္ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ (ဂြၽန္ေဝါလ္တားစ္ - John Walters)
(၁၅)သက္ရွိသတၱဝါမ်ားကို မညွင္းဆဲရန္ နတ္ဘုရားမ်ားထံဝယ္ ဆုေတာင္းပတၱနာျပဳျခင္း၊ ဘုန္းေတာ္ဘြဲ့မ်ားရြတ္ဆိုျခင္း၊ ယစ္ပူေဇာ္ျခင္းမ်ားကို မျပဳလုပ္ရန္ ဗုဒၶသည္ လူ႕သမိုင္းတြင္ အဦးဆုံး အျပစ္ျပ၍ ဆုံးမပဲ့ျပင္ခဲ့သည္။ (Prof. Phys Davids)
(၁၆) ဗုဒၶ၏တရားေတာ္သည္ ကမၻာေပၚဝယ္ အႏုျမဴဗုံးမ်ား၊ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ဗုံးမ်ား ရွိေနသည္ထက္ပို၍လိုအပ္ေသာအခ်ိန္ျဖစ္သည္။ (ေန႐ူး - Nehru)
(၁၇) ကမၻာေပၚရွိ ဘာသာတရားတီထြင္သူ ေခါင္းေဆာင္အမ်ားစုမွာ မဟာခရီးသည္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ဘာသာတရားေခါင္းေဆာင္ ဓမၼနာယကမ်ားထဲတြင္ အက်င့္သိကၡာ၊ ပညာညဏ္၊စဥ္းစားညဏ္၊ စိတ္ေနသေဘာထားအရာတို႕၌ အျမင့္ျမတ္ဆုံးျဖစ္သည့္  ဗုဒၶသည္ ခရီးသည္ဘုရင္ ျဖစ္သည္။ (ရာဟုလာသံ ကစၥည္း)
(၁၈) လူမႈဒုကၡ သုကၡအရွုပ္အေထြးမ်ားအတြက္ ဗုဒၶ၏ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတရားေဒသနာေတာ္သည္ အတိတ္ကထက္ ယေန့တြင္ ပို၍လိုအပ္ေပသည္။ (ေန႐ူး - Nehru)
(၁၉)  ဗုဒၶျမတ္စြာတြင္ ေဒါသအလွ်ံ ထြက္ေသာအခါဟူ၍ မည္သည့္အခါမွ် မရွိေခ်။ ဘုရားရွင္၏ ႏွုတ္ေတာ္မွ အၾကင္နာမဲ့ေသာစကားထြက္ေပၚလာသည္ဟူ၍ မည္သည့္အခါမွ် မရွိေပ။ (Dr. S. Radhakrishnan)
(၂၀) ရွည္လ်ားလွသည့္ သမိုင္းေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္  ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားအေနျဖင့္ အျခားဘာသာဝင္မ်ားကို ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္မႈဟူေသာ မွတ္တမ္းမွတ္ရာ တစ္စုံတစ္ရာမွ် မရွိပါေပ။ (ပါေမာကၡရီးစ္ေဒးဗစ္ - Prof. Rhys Davids )
(၂၁) ဘာသာကို က်ဳပ္လက္ခံယုံၾကည္ႏိုင္ျခင္း မရွိပါ၊ သို႕ေသာ္ ကမ႓ာ့ဘာသာၾကီးမ်ားအနက္တစ္စုံတစ္ခုေသာ ဘာသာကို လက္ခံရန္ အေၾကာင္းမ်ားေပၚေပါက္လာခဲ့ေသာ္ မိမိလက္ခံႏိုင္မည့္ ဘာသာတရားမွာ " ဗုဒၶဘာသာ" ျဖစ္ပါသည္။ (Bertrand Russell, English Philosopher)
(၂၂) ဗုဒၶဝါဒသည္ ယုံၾကည္မႈထက္ သိမႈႏွင့္ ႐ႈျမင္မႈကိုသာ အဓိကထားသည္။ ဗုဒၶ၏ သြန္သင္ဆုံးမမႈ (တရားေတာ္) မ်ားသည္ "ဧဟိ ပႆိေကာ လာလွည့္ ႐ႉလွည့္" ဟုဖိတ္ေခၚျခင္းကိုသာ ျပဳ၍လာျပီး ယုံၾကည္ေလာ့ ဟုမဆိုေပ။ (ဆရာေတာ္ ေဒါက္တာဝါပိုလာရာဟုလာ  - Ven. Dr. W. Rahula)
(၂၃)  ဗုဒၶသည္ ပုဂၢိဳလ္ေရးကိုးကြယ္မႈဆိုင္ရာ ဘုရားသခင္ (သို႕) နတ္ဘုရားမ်ား၏ ကူညီမႈ ျမဴတစ္စိမွ်မပါဘဲ လူတိုင္းကိုယ္တိုင္ရယူႏိုင္သည့္ လြတ္ေျမာက္ေရးကို ကမၻာ့သမိုင္းတြင္ အဦးဆုံး ထုတ္ေဖာ္ေၾကျငာခဲ့သည္။ (Prof. Eliot)
(၂၄) ႏွလုံးသားမွာ ခ်မ္းသာေစတဲ့ တရားမရွိလွ်င္ စည္းစိမ္ဥစၥာ မည္မွ်ျပည့္စုံေစကာမႈ ခ်မ္းသာႏိုင္မည္မဟုတ္ေပ။ (ဒလိုင္လားမား - Dalai Lama)
(၂၅) လြတ္လပ္မႈ မေပးစြမ္းႏိုင္တဲ့ အမိန္႕ဟာ ညွင္းဆဲႏွိပ္စက္မႈ ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္။  အမိန္႕မပါတဲ့ လြတ္လပ္မႈဟာလည္း ဖရိုဖရဲ ျဖစ္သြားႏိုင္တာပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ကမၻာ့ျငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ လြတ္လပ္မႈကိုလည္း ေပးစြမ္းႏိုင္ရမယ္။  ဖရိုဖရဲျဖစ္မႈကိုလည္း ကာကြယ္ႏိုင္စြမ္းရွိရမယ္။ (ဒလိုင္လားမား - Dalai Lama)
(၂၆) ဤအရာ လူသားသစ္ပင္မွာ ႏွစ္ေပါင္းကုေဋ့ကုေဋ့တစ္ၾကိမ္သာပြင့္ခဲ့တာ ပညာရနံ႕ ေမတၱာပ်ားရည္စက္မ်ားေလာကကို ျပည့္ဝေစတာလူသားပန္းတစ္ပြင့္ပါ။ (ဆာအက္ဒြင္အာႏိုး - Sir Edwin Arnold)
(၂၇) ဗုဒၶဘာသာႏွင့္
 ေခတ္သစ္သိပၸံပညာသည္ အသိပညာဆိုင္ရာ အလြန္နီးကပ္ဆက္စပ္စြာ တည္ရွိေနေၾကာင္း ကြၽႏု္ပ္မၾကာမၾကာ ဆိုခဲ့ျပီး ထပ္ခါတလဲလဲ ေျပာဆိုပါဦးမည္။ (ဆာအက္ဒြင္အာႏိုး - Sir Edwin Arnold)
(၂၈) ဗုဒၶဝါဒသည္ ေလာကႏွင့္ဘဝ ၏ တကယ္ပကတိ အျဖစ္မွန္ကိုသာ ဆင္ျခင္သုံးသပ္ရကား သဘာဝဓမၼအတိုင္း ႐ႈျမင္ေသာ ဝါဒဟု ဆိုရေပမည္။ (ဆရာေတာ္ ေဒါက္တာဝါပိုလာရာဟုလာ - Ven. Dr. W. Rahula)
(၂၉) မ်ားေသာအားျဖင့္ ဘာသာေရးဆရာ မ်ားသည္ ၎တို႕၏တပည့္မ်ားကို အျခားဘာသာမ်ားႏွင့္ စပ္ဆိုင္သည့္ က်မ္းစာမ်ား၊ အယူဝါဒမ်ား၊စာေပမ်ားကို ဖတ္႐ႉေလ့လာခြင့္ မျပဳဘဲတားျမစ္ၾကသည္။ ဗုဒၶဝါဒတြင္ ဤအျဖစ္မ်ိဳး လြန္စြာနည္းပါးေပသည္။ (ဖရခႏၲီပါေလာ)
(၃၀)  စြမ္းရည္သတိၱိ ဘယ္ေလာက္သိမ္ဖ်င္းသူပင္ျဖစ္ပါေစ တရားေတာ္ရဲ့ တန္ခိုးေၾကာင့္ သတိၱိဗ်တိၱိ ျပည့္္ဝလာေစပါတယ္။ အညံ့စားလူတစ္ဦးကို အေတာ္ဆုံးလူျဖစ္လာေစတာဟာ တရားေတာ္ရဲ့ ဂုဏ္ေက်းဇူးေတာ္ေၾကာင့္ပါပဲ။ (ဂိုအင္ဂါ - SN Goenka)